Ноолуур

Ноолуурын тухай товчхон

Дээд зэрэглэлийн яамаанаас самнан гаргаж авдаг нарийн ширхэгтэй, нягт ихтэй, хөнгөн, дулаан энэхүү түүхий эдийг дэлхийд тоотой хэдхэн улс бэлтгэдэг. Монгол Улс нь дэлхийн хоёрдахь том ноолуур үйлдвэрлэгч улс бөгөөд дэлхийн нийт ноолуурын 40 хувийг нийлүүлдэг. 

Нэг ямаанаас дунджаар 200 грамм ноолуур самнаж авдаг бөгөөд нэг цамцанд 5-7 ямааны самнасан ноолуур ашигладаг. Самнаж авсан ноолуур нь үйлдвэрийн олон шат дамжлагаар орж ердөө 30 хувь нь л шигшигдэн бидний өмсөж, зүүх дуртай тансаг зэрэглэлийн хэрэглэл болдог. 

Монгол ноолуурын онцлог

Монгол орны эрс тэс уур амьсгалтай холбоотойгоор манай улс хамгийн сайн чанарын ноолуурыг бэлтгэдэг. Өвөлдөө -40 хэм хүртэл хүйтэрдэг энэ цаг уурт дасан зохицсон ямаанаас хамгийн дулаан ноолуур гардаг билээ. Дулаан чанараас гадна монгол ямааны ноолуур хамгийн нимгэн бөгөөд урт ширхэгтэй гэдгээрээ дэлхийд алдартай. Үсний урт, диаметр, атриа зэрэг ноолуурын чанарыг илтгэдэг гол үзүүлэлтүүдээрээ монгол ноолуур бусад орныхоос илт давуу ялгардаг. Ширхэг нь нимгэн байх тусмаа ноолуур илүү дулаан, зөөлөн мэдрэмж төрүүлэх тул тэр чинээгээрээ өндөр үнэлэгддэг. 

Ноолуурыг байгалийн үндсэн 4 өнгөөр үйлдвэрлэдэг цорын ганц орон бол Монгол юм. Алтайн сүрлэг уулсаас Өмнийн цэнхэр говь хүртэлх цаг уур, газар зүйн онцлог нь монгол ноолуурын энэхүү өвөрмөц шинж чанарыг бий болгодог. Нутгийн хойд хэсгээр илүү хүйтэн байх тул хар ямаа их байдаг бол өмнө зүгрүүгээ уур амьсгалын эрс тэс байдал зөөлрөхийн хэрээр ямааны үс ч цагаан, шаргал өнгөтэй болж хувирдаг. Ийнхүү цагаан, цайвар шаргал, бор дээр нэмээд дулаан саарал буюу дэлхийн хамгийн ховор байгалийн ноолууран өнгүүд бүрэлддэг байна. 

Монголчууд хаврын улиралд буюу дөрөвдүгээр сарын дундаас эхлэн сар орчмын хугацаанд ноолуураа самнадаг. Самнахдаа уламжлалт аргыг хэрэглэнэ. Эхлээд ямааны үсний орооцолдоог хайчилж, дараа нь массажны самтай тун төстэй мөлгөр самаар ямааг гэмтээхгүйгээр самнадаг. Ноолуурыг авахад тухайн мал тарга тэвээрэгтэй мөн айгаагүй байх ёстой гэсэн зарчмыг баримталдгаараа монгол нүүдлийн мал аж ахуйн соёл онцлогтой. Ноолуур самнах үйл явц нь уур амьсгалын онцлогтой холбоотойгоор малд ч ашигтай байдаг. Хэрэв ямааг ноолуураас нь салгахгүй бол уг ямаа нь анхны ширүүн шуурганаар л осгож үхэх аюултай. Бороо орсны дараа ноолуур нь барьцалдаж дараагийн шинэ ноолуур ургахад саад болохоос сэргийлж ийнхүү хаврын улиралд монголчууд ямаагаа самнасаар иржээ.